“Akşam” sahiplerinden Falih Rıfkı Bey (1) bir zamandır adet edindi, hiçbir makale veya fıkra yazmıyor ki orada bize en ağır, en kaba, en kötü bir hakaret ve suçlama olmasın! Kullandığı kelimeler: Kirlilik, hainlik, rezalet ve ilh… Satılan biz, satan biz, memleketi batıran biz, milleti soyan biz… Diğer taraftan Yakup Kadri Bey de fırsat kollayıp sıralı sırasız haysiyetimizi rencide edecek birçok imalarda, iftiralarda bulunuyor… Sonra bu iki zata bir de “Hamdullah Suphi” Bey sözleriyle iştirak ediyor, sırf memleket menfaaini düşünerek bir cemiyet huzurunda yaptığımız tenkide kuduzcasına ve fesatlıkla cevaplar veriyor: Satılmışlar, casuslar ve hainler diyor. Bu üç zat kimdir? Bize bu suretle hücum hakkına sahip midirler? Ne idiler, vatana ne hizmet ettiler? Uzak bir maziyi karıştırmaya hacet yok. Falih Rıfkı Bey firari Cemal Paşa’nın özel sekreteri, mahrem emir eri, yardımcısı ve yardakçısıydı. Gerek mektep ve gerek aile terbiye ve tahsilinden tamamıyla yoksun olan bu mahalle çocuğunu evvela Talât gözüne kestirmiş, kendisine sekreter etmişti. Bir müddet sonra Cemal Paşa’ya ciro etti. İşte bu tıfıl bahtiyar orada, bu Suriye hıdivinin(1) kudret ve debdebesi içinde beş harp senesini prenslere nasip olmayan bir şaşaa ve ikbale gömülü geçirdi. Cemal Paşa’ya o derece hizmetkâr ve yakındı ki bütün devlet sırları –maalesef- bu yirmi beşindeki avare çocuğun elinden geçti.
Fakat elinden geçen sade sırlar değil, servet ve altındı da… Burada darphanenin kanımızdan, canımızdan kopararak bastığı ve Suriye’ye gönderdiği liralar orada şuna buna, dalkavuklara, fahişelere ve saireye avuç avuç dağılırken Falih Rıfkı Bey hesabına bakardı… Paşa’nın resmi, gayrı resmi, hatta en özel, en zampara yazılarını bile Falih Rıfkı Bey yazardı; Falih Rıfkı Bey Paşa’nın her yerde, devlet dairelerinde, kulüplerde, özel ve genel evlerde her tarafta bir gölge gibi takip eder, bir gölge gibi kapılarda beklerdi. Paşa Almanya’ya gider, Falih Rıfkı Bey de beraber… Paşa Kayzer’in(2) ziyafetine çağrılır, Falih Rıfkı Bey de beraber… Paşa plan yapar, hülya kurar, macera geçirir, Falih Rıfkı Bey de beraber… Özetle Falih Rıfkı Bey memleketi felaketin kahrına sürükleyen, bugünkü harap duruma sokan Cemal Paşa’nın ruhu, canı, sağ eli ve işlerini yaptırma aracıydı… O israflar, o rezaletler, o bozgunlar içinde bu yavrunun daima parmağı vardı.
Falih Rıfkı Bey’in elinden su gibi ziyafetlere harcanan ve müsrifçe akıp giden liraların toplamı nedir? Bunu siyasi araştırma komisyonu bilir. Falih Rıfkı Bey o harbi umumide, Almanyalarda ve Arabistan’da ne roller çevirdi, ne işlere aracı oldu, memleketin zararına ne dolaplara alet edildi? Onu tarih yazacak ve yirmi beşindeki bir mahalle çocuğunun koca bir milletin kaderi üzerinde meşum ne roller oynayabileceğini bize zaman ispat edecek… İşte Arabistan seferleri, Suriye tehcirleri, Almanya seyahatleri gibi bu millete pek ağır oturmuş, pek tuzluya mal olmuş, felaketler doğurmuş olan yanlış işlerde faal bir rol oynamış bulunan, binaenaleyh kendisinden milletin hesap sorması gereken bu kimse şimdi bize bağırıyor:
– Hainler, vatansızlar!
Yakup Kadri Bey (2) ise hürmet etmek için bir çok sebepler mevcut olan bir sanatkârdır. Cemal Paşa’ya bir dini şükranı, bir borcu vardır, onu sabık özel sekreterinin hoşuna gitmek, onunla aynı düşüncede olmak, onu takviye etmek suretiyle ödüyor. Keşke bunu bize hücum suretiyle yapmasaydı!
Hamdullah Suphi Bey’e (3) gelince bu coşkun konuşmacının hiçbir mektepten mezun olmadığını, hiçbir şeyi bilmediği halde üniversite hocası oluyormuş. Korunmaya muhtaç biridir. Harp devrini pek sevinçli, pek rahat geçirdi, Cemal Paşa’nın Suriye’deki makamımda sözcü oldu, Almanya da onunla birleşti, onun bonkörlüğü ve savurganlığından bu vatanperver senelerce nimetlere boğuldu. Hatta Suriye’deki yaptıklarının neticelerini içeren yazacağı kitap için sarı altınları bir peşin aldı.
İşte bu zevat, bazı harp devrindeki hayat ve refahlarını millete borçlu olan bu vatanperverler bize hücum ediyor, bizi vatansız ve hain addediyor. Vatanperver efendiler! Harbi umumide hangi cephede vuruştunuz? Hangi muharebede yaralandınız? Hangi hudutta Osmanlı bayrağının şanı, galibiyeti için canınızı, kanınızı feda etiniz! Tokatlayan’da şampanya içerek mi? Yoksa Almanya’da şanton seyrederken mi? Yoksa İsviçre’de keyif sürerken mi? Yoksa Suriye’de kız oynatırken mi? Yoksa altınları paraya çevirirken mi? Efendiler, bize vatansız demek için evvela sizin vatana borçlarınızı ödemiş olmanız lazımdır.
Evvela şerefinizi kurtarınız, hesabınızı kesiniz, haysiyetinizin gereğini yerine getiriniz ondan sonra bizi suçlama hakkını kazanmış olursunuz… Hem suçlayan, hem savcı, hem hakim olamazsınız!
Refii Cevad, Alemdar, başyazı, 27 Ocak 1920
Foto: Falih Rıfkı, Crmal Paşa’nın yaveri iken…
not: Refii Cevad 1890 Şam doğumludur. Galatasaray lisesi mezunudur. 1909’da Alemdar gazetesini çıkartır.1914-1918 yılları arasında İttihatçılar tarafından Sinop, Çorum ve Konya’ya sürülür. İttihatçılar ve Ankara aleyhindeki yazılarından dolayı “Yüzellilikler Listesi”ne alınır (1922) ve yurt dışına sürülür, ancak 1938’de “af”la döner. Yeni Sabah gazetesinden sonra köşe yazarlığına 1953’ten itibaren Milliyet’te devam etmiş, 1968de vefat etmiştir.
- Falih Rıfkı (Atay) (1894-1971): Yazar. I. Dünya Savaşı’nda yedek subay olarak Suriye’ye gitti ve Cemal Paşa’nın özel kâtipliğini yaptı. Tanin ve Hâkimiyet-i Milliye gazetelerinde Ankara yanlısı yazılar yazdı. 1923’te TBMM’ye girdi ve aralıksız 27 yıl milletvekilliği yaptı. 1923-1934 arasında Bolu, 1935-1950 arasında Ankara milletvekili oldu. “Çankaya” adı altında yayınladığı kitapta “İzmir’i Niçin Yaktık” sorusuna verdiği cevaplar uzun yıllar sansürlendi.
- Yakup Kadri (Karaosmanoğlu) (1889-1974): Yazar. İkdam gazetesinde yazılarıyla Ankara’yı destekledi.şı’nı destekledi. 1922’den sonra TBMM’ye Mardin milletvekili olarak girdi.
- Hamdullah Suphi (Tanrıöver) (1885-1966): Şair, yazar. 1912’de Türk Ocağı’na başkan oldu. 1920’de BMM’ne mebus oldu. Maarif Vekilliği yaptı ve Türk Ocakları Başkanlığını sürdürdü…
Talat Ulusoy 