Celal Nuri Bey’in(1) dünkü makalesini okuduktan sonra daha bu zatın ( bir-iki kelime sansür) iddia edecek babayiğit varsa ileri buyursun! Demek icap ediyor.

Olur şey değil. Makaleyi özetleyelim:

Memlekette çekememezlik eden bir güruh varmış. Bunlar hiçbir başarıyı çekemiyorlarmış. Yalanla, eleştiriyle, düşmanlıklarla, iftirayla, casuslukla kötü ve iğrenç işlerine devam ediyorlarmış. Meclis düşmanı, meşrutiyet düşmanıymış bu güruh, alçaklar güruhuymuş ilh…

(Üç-dört kelime sansür) kabul etmekle affedebileceğim Celal Nuri Bey, tıpkı İncir köyünde baltayla dokuz on cana kıyan Deli Ahmet gibi önüne gelene taarruz baltasını yerleştiriyor. Fena bir nezaketsizlikle meclisin bu şekline karşı olanlara alçaklar demek hususunda düşünmüyor bile. Meclisin bu şekline biz de karşı bulunuyoruz. Demek…

Buna karşılık evvela bu alçak kelimesini faiziyle kendisine iade etmek lazım geliyor. Sonra meseleyi tahlil edelim:

Bir kere Celal Nuri Bey’in kuruntu ettikleri gibi ortada bir meclis düşmanlığı yoktur. İttihatçı düşmanlığı vardır. Hem de bu düşmanlık artık memlekette o derece umumi bir şekildedir ki tıpkı 1870 muharebesinden sonra Fransızlar nasıl Almanları bir yakın düşman addetmişler ve nihayet iki vilayetlerini bu düşmanlık neticesinde ele geçirmişlerse, bizim için de İttihat ve Terakki böyledir.

Canım zorla değil ya, sevmiyoruz, istemiyoruz, vesselam.

İttihatçıları sevmiyoruz, İttihatçılığı istemiyoruz. İttihatçıların parmaklarını sokmalarını istemiyoruz. İttihatçıların parmaklarını soktukları her yerde, her işte vatana ihanet kokusu görüyoruz. “Severim seni” olur ama “sev beni” olmaz. Aynen bu vaziyetteyiz.

İttihadı sevmiyoruz efendim sevmiyoruz. Bakalım seçimlerin ve meclisin vaziyetine:

Seçimleri (dört-beş kelime sansür) İttihatçılar yaptılar. Bugün mebus seçilen kişilerin çoğunluğunu İttihatçılarla eski mebuslar teşkil ediyor. Bu yalan mı?

Celal Nuri Bey’in hatırı için bu hakikati nasıl inkâr edelim?

Mebus sıfatıyla buraya gelecek olanlar savaşın sorumluluğu, toplu öldürmeler ve tehcir, rüşvet almak, karaborsacılık ile itham edilmektedir. Bunları şahıslarını bir araya getirip tek tek gösterebiliriz.

Hürriyet ve İtilaf seçimlere katılmamış. Kendi açısından ya iyi etmiş ya fena etmiş.

Celal Nuri Bey’e soracak olursak bu millet ne İttihat ve Terakki’ye, ne de Hürriyet ve İtilâf’a bir oy vermezmiş. Hürriyet ve İtilâf seçime katılmadığı halde on altı mebus çıkardı.

İşte Karahisar mebusu Feyzi Efendi…

Hürriyet ve İtilâf genel merkezi azasından olan bu kişi Celal Nuri Bey’in görmeyeceği, ihmal edeceği kadar ufak tefek bir adam değildir.

Niçin güneşi çamurla sıvamalı. Celal Nuri Bey mebus olmak istiyormuş, olmuş. Eğer seçim bölgesi kendisini seviyorsa her zaman mebus çıkabilir. Fındıklı Sarayı’na sokulmak, bir iskemleye ilişmek için saçmalamakta fayda var mı?

Sonra savaşın sorumluluğu, toplu öldürmeler ve tehcir, rüşvet, karaborsacılık gibi rezaletlere uyuyanlar değil, bilfiil yapanlar ellerini kollarını sallaya sallaya aramızda geziyorlar. Celal Nuri Bey’in dediği gibi bunlar hakkında hiçbir şey yapılmamıştır. Ne İzzet Paşa, ne Tevfik Paşa, ne de Ferit Paşa hükümeti bu adamların cezalandırılması için kesin bir uygulama göstermemişlerdir. Yarın meclis açılırsa dinleyici locasından birer birer parmağımızla dahi gösterir ve sayarız. Biz yalnız gösteririz. Fakat daha güçlü bir çevre biz sayarken güler, bundan Celal Nuri Bey utanmaz mı?

Hürriyet ve İtilâf’ın bir parti olmayıp bir fraksiyon olduğunu ve binaenaleyh böyle bir güruhun, seçimlere katılmaya hakkı olmadığını söyleyen İleri başyazarına bir defa daha ihtar ederiz.

Hürriyet ve İtilâf kuvvetlidir ve kuvvetini doğrudan doğruya milletin sinesinden almıştır.

Hürriyet ve İtilâf’ın bu iddiası, siyasi hayatındaki temizlik ve iffetinin bir mükâfatıdır. Celal Nuri beyefendi, telaş etmesinler ve isterlerse memnun olsunlar, isterlerse olmasınlar, Hürriyet ve İtilâf çoğunluğun sevgisini kazanmış ve bir aralık iş yapamaması dolayısıyla yeri sarsılan Meclisi Mebusan’a değil İttihat ve Terakki dalaverecilerine karşı aldığı bu son vaziyetle daha sağlam ve daha kuvvetli bir şekle ulaşmıştır. Gerek son İstanbul seçiminde İttihatçılık olmadığını ve gerek vilayetten gelmiş ve isimleri bizce bilinen mebusların İttihatçı olmadığını ilanen beyan ederlerse bu hakikate de göz yummuş olmalarından dolayı kendilerini Mazhar Osman Bey’den (2) sonra bir de Esat Paşa’ya (3)muayene ettirmelerini tavsiyeden başka söylenecek söz bulunmaz.

Celal Nuri Bey’in Hürriyet ve İtilâf’ın meclis ve dolayısıyla meşrutiyet düşmanı olduğunu ileri sürüyor. Bunun için telaşa gerek yok. Biz fikrimizi açıkça söyleyelim.

İttihatçılarla meşrutiyetin bir arada olamayacağını on senelik tecrübelerimiz bize yeterli derecede anlattığı için İttihatçıları medeni haklardan mahrum etmeden yapılan seçimde ne meşrutiyet ne de meşruiyet olabilir.

İleri başyazarı makalelerinin sonunda:

“Ali Rıza Paşa hazretleri, bu Meclisi Mebusan düşmanlarına ve ortalığı karıştırıcılarına nasıl tahammül ediyor da kanun hükümlerini uygulatmıyor bilmem” diyor.

Celal Nuri Beyefendi, bu jurnallerini hat sanatı ile yazıp İsviçre’ye efendileri olan Talât Paşa hazretlerine takdim eyleseler daha münasip olmaz mı?

Refii Cevat (Ulunay), Alemdar, başyazı, 28 Aralık1919

not: Refii Cevad 1890 Şam doğumludur. Galatasaray lisesi mezunudur. 1909’da Alemdar gazetesini çıkartır.1914-1918 yılları arasında İttihatçılar tarafından Sinop, Çorum ve Konya’ya sürülür. İttihatçılar ve Ankara aleyhindeki yazılarından dolayı “Yüzellilikler Listesi”ne alınır (1922) ve  yurt dışına sürülür, ancak 1938’de “af”la döner. Yeni Sabah gazetesinden sonra köşe yazarlığına 1953’ten itibaren Milliyet’te devam etmiş, 1968de vefat etmiştir.

1. Celal Nuri (İleri): Son Osmanlı Meclis-i Mebusanı’nda (22 Kasım 1919) Gelibolu mebusudur. Mart 1920’de tutuklanarak Malta’ya sürülenler arasındadır. Kasım 1921’de Malta’dan döner ve  Gelibolu (1920-1927), Tekirdağ (1927-1935) milletvekili olarak dört dönem TBMM’de bulunur.
2. Mazhar Osman: (1884-1951.  Ruh ve sinir hastalıkları uzmanı, Türkiye’de ilk modern ruh sağlığı hastanesini kuran hekim.
3. Mehmet Esat Paşa (Işık) (1865 – 1936), Göz hekimi, siyasetçi.