yüzleşme yazıları

1908 MEŞRUTİYETİ

İtirafı pek acı olmakla beraber yine hakikati söylemeye mecburuz. Bizim çoğunluğu iyiyi kötüden ayırmaktan aciz, gerçek durumdan habersiz halkın kafası bundan on sene önce hürriyet kelimesiyle tanışmıştı.  Fakat hürriyet nedir, nasıl olur, bunun uygulanmasındaki isabet (nasıl) meydana gelir ve görünür olur bunu hakkıyla anlayan pek azdı…

Sözde değişimin işleyişi için olanakların yaygınlaşmasını araştırabilecek olgunluk ve marifet şu bedbaht yurdun ufuklarında ifade edebilecek güçte değildi ki, hürriyeti biz ilan ettik bunun için hayat hakkına yalnız biz sahibiz edasıyla yüce bir kurtarıcı çabasına girişen bir gözü görmez zümrenin arasına milletin çoğunluğu da karışarak gerçek ve sonuç alıcı bir toplumsal değişimin devam ve istikrarını temin edebilmiş olsunlar… O sırada adeta kafası karışık denilecek bir halde her fert şuraya, buraya taşlara, topraklara koşarak hatta tamamıyla unutulmuş mezar taşları karşısında sürekli olarak yaşasın diye feryat ediyordu…

Çünkü hürriyet ve meşrutiyetin anlamını, ne “devrimi biz yaptık” iddiasında ve ne de bunlara sırf zulüm ve istibdattan kurtulmak gibi temiz bir arzu ile pervane olanlar biliyordu. Halen; uzun seneler sillelerine tahammül ettiğiniz müstebit bir idarenin hayatı altüst eden yönetimi altında ruhen, cismen bir dermansızlık haline mahkûm olmuştu. Şuna da şüphe yoktu ki millet, eski yönetimin bir toplumsal hastalık şeklindeki bugünkü tahribat alanını süslemekle, özellikle yapmış olduğu zulümlerini şiddetlendirdiğini hissediyor ve anlıyordu. Bu zulümlerden kurtulmak, medenileşmiş, gelişmiş bir millette ortak surette yaşamak arzusu herkeste mevcuttu. Fakat yeni bir şekilde hükümet kurabilmek için konulacak esaslar hakkında bilgi sahibi olanlara sahip olmuş olsaydı, aralıksız on sene on kötü insanın elinde bütün manasıyla esir olmak utancına düşmezdi.

İttihat hükümeti yasadışı surette ortaya çıkarak Osmanlı memleketlerini uğursuz ayaklarıyla yıkmadan evvelki hükümet zamanında bir fakir köylünün devlete vereceği vergiden olan beş, on kuruş borcunu ödemesi için zorla geçimini sağlayacağı şeyleri alıp pazara götüren bir memur birkaç gün sonra yine o köylüye müracaat ederek hükümet seni silah altına çağırıyor diye bir emri ilettiği zaman  biçare adam  ne evvelce uğradığı haksız muameleden dolayı hükümete karşı  vaziyet alır ve ne de geçim aracı olan tarlasını  yüzüstü, evlat ve ailesini kimsesiz bıraktırmaya yol açan savaşın sebeplerini  arayıp sorabilirdi. O; yalnız sarsılmaz tevekkülü ve tam bir boyun eğiş ile eline silahı alır hükümetin yolladığı sınıra gider, orada ya şehit olur veya savaştan sonra köyüne dönerdi.

Bizde meşrutiyet ilan edildikten sonra yani istibdadın esas biçimi ve yıldıran kuvvetiyle meşrutiyet görünümü altında ve fakat hakikatte pek müthiş bir keskin kılıca döndürüldükten sonra acaba o köylü aynı felaketin kurbanı, aynı hizmekârlığın hedef tahtası olmaktan kurtulabilmiş midir? Bu soruya hayır diyebilmek için şu on sene içinde … kaderini toprağa bağlamış çiftçi için bir yekun teşkil eden hataları inkar etmek gerekir.

Millet, sıradan sekiz on alçağın aralarında özel ilişki kuralları olarak belirledikleri yolla, temiz olmayan kişiliklerine uydurdukları hürriyete dört el ile sarılmalarının mateessüf cezasını maddi ve manevi gördü. İyi niyetlerine bağışlanan ilk hataların doğurduğu faciayı,  kısmet bu ya işi Allah’a havale eden düşüncelerle açıklamaya çalıştık. Delillendirilemeyen değerlendirmelerimizden ötürü gaddar, insafsız eylemcilerin cesaretini arttırdık ki kamusal hakları savunmak maksadıyla çıkan itiraz seslerini bunlara duyurmak medeni cesaretini gösterenler için çatılan darağaçlarının çokluğundan kereste fiyatı bile yükseldi!.. Böylece felaket yaygın bir şekil alarak coşkun seller gibi birbirini takip eyledi…

Mahmud Tahir-ül Mevlevi, Müsavat, 8 Ocak 1919