Yüzleşme Yazıları

İtilaf Devletleri “Almanya’ya bir Kartacalı barışı dayatırken, Yakın Doğu’daki tasfiyeyi ağırdan aldılar, çünkü herkesin o bölgeyle ilgili kendi tasarısı vardı ve anlaşmaları gerçekten de zordu.”[1]

                                                   **       **       **

“Özel görev” ile İzmir’e gönderilen, Nurettin Paşa (Sakallı) üstün hizmetleriyle bu göreve lâyık görülmüş olmalı. O hizmetlerin belli başlıları, “çok güvenilir “bir kaynağa göre şunlardır:

• 14 Kasım 1918 tarihinde XVII. Kolordu Komutanlığı’na tayin edilip ek görev olarak da Aydın (İzmir) Vali Vekilliği kendisine verilmiştir. Urla’da bulunan Rumların Osmanlı Devleti’ne açıkça isyan etmesi ve Batı Anadolu’yu Yunanistan’a katmak istemeleri üzerine, bu isyânı bastırmakla görevlendirildi. 22 Ocak 1919 tarihinde bölgeye giden Nureddin Paşa, kısa sürede isyânı bastırarak, Urla’yı isyâncılardan temizledi.
• 2 Mart 1919 tarihinde İzmir Valiliği’nden alınan Nureddin Paşa, 27 Mart 1919 tarihinde İzmir’den ayrılarak İstanbul’a gitti. Nureddin Paşa İstanbul’da hiç bir birliği bulunmayan ve sadece ismi olan XXV. Kolordu Komutanlığı’na tayin edildi. Bu boşluktan yararlanan Nurettin Paşa, kısa bir süre İstanbul’da kalıp 12 Mayıs 1919 tarihinde tekrar İzmir Bölgesi’ne gelerek, daha önceden başlattığı Millî Mücâdele (istiklâl-tu) çalışmalarına devam etti.
• Karadeniz sahilleriyle, Orta Anadolu’da Pontus Rum faaliyetlerinin artması ve Koçgiri (Gümüşakar) hâdisesinin çıkması sebebiyle; Sivas’ta bulunan III. Ordu’ya bağlı, 3. Kolordu 9 Aralık 1920 tarihinde kaldırılarak, “Merkez Ordusu” kuruldu. Yeni kurulan bu ordunun Komutanlığı’na da Mirlîva (Tuğ-Tüm General) Nureddin Paşa getirildi. İç Anadolu’da Koçgiri ve Karadeniz sahillerinde ortaya çıkan Pontus Rum İsyânı’nı bastır(dı).
• Savaşın bir icabı olan bütün sıkıntı ve risklerini paylaşıp ele geçirilen mevzilere ve şehirlere birlikleriyle beraber giren komutanların ilk akla gelenleri, Mîsâk-ı Millî kararlarını gerçekleştiren ilk isimler arasında yer aldı.
• Koçgiri hâdisesinden sonra, Türkiye Büyük Millet Meclisi’ndeki bazı mebuslar Nureddin Paşa’nın görevden alınmasıyla yetinmeyip cezâlandırılmasını iste(mektedi)r… Nureddin Paşa’nın görevden alınmasıyla ilgili takriri veren iki kişiden biri olan Lazistan Mebusu Osman Bey hakkında Erzincan Mebusu Emin Bey’in verdiği takrir Mecliste görüşülüp bölgede yaptığı yolsuzluklar ortaya konmuştur… Tahkîkat sonucunda belgeler Meclise sunulmuş, yargılanarak suçu sabit görülmüştür.
• Nureddin Paşa’nın Merkez Ordusu Komutanlığı’ndan alındıktan sonra, Trabzon Mebusu Hafız Mehmet ile Erzincan Mebusu Emin Bey birer takrir vererek, azli ile taht-ı muhâkemeye alınmasını talep etmişlerdir… Neticede, Fevzi Paşa’nın delâleti ve Mustafa Kemal Paşa’nın da Fevzi Paşa’yı bu konuda desteklemesi üzerine, Nureddin Paşa hakkında şimdilik her hangi bir ceza verilmesi engellenmiş oldu.
• Yunanlılara karşı kazanılan birinci harekât sonunda; Türkiye Büyük Millet Meclisi 3 Eylül 1338 (1922) günü aldığı bir karar Büyük Taarruz Harekâtı’nda görev yapan 27 subay terfî ettirildi. Bu terfî kararıyla Nureddin Paşa da “Ferik” (Korgeneral) liğe yükseltildi.
• Ferik Nureddin Paşa, Batı Cephesi Birlikleri’nin dağıtılması üzerine, bütün birliklerine ve Harp Tarihi Şubesi Müdürlüğü’ne bir mesaj yazarak, 14 Ağustos 1339 (1923) tarihinde izine ayrılacağını ve Bursa’ya gideceğini bildirdi.[2]

Pek çok bilginin aktarıldığı “güvenilir kaynak”ta, İzmir’e ordu kumandanı ve vali olarak gönderilen ve 10 Eylül günü İzmir’e gelen Nurettin Paşa’dan söz edilmez! Paşa İzmir’de büyük bir suç mu işlemiştir ki üstü örtülür?!                                              

Oysa Nurettin Paşa İzmir’de derhal vaziyete el koymuş ve ardı ardına, Rum ve Ermeni İzmirlileri ve Ege içlerinden İzmir’e sürülenleri yurtlarından kovan “örfi idare” (sıkı yönetim) bildirileri yayınlamaya başlamıştır…

Şurası muhakkaktır ki, “Nureddin Paşa,.. yalnızca üstlerinin emrini yerine getirmek veya uygun gördüğü tedbirleri üstlerine sunarak onay alıp yapmanın ötesinde…”[3] kendi başına bir işe kalkışmaz.

---

[1] Marjorie Housepian Dobkins, “İzmir, Bir Kentin Yıkım”, s.74, Belge Yayınlar2012

[2] Atatürk Ansiklopedisi, https://ataturkansiklopedisi.gov.tr › bilgi › nurettin-pasa…

[3] age